24.06.24 w centrum prasowym PAP odbyła się konferencja pt. ,,System kaucyjny – dlaczego jest niezbędny i co zapewni jego efektywność?”
Na zawarte w tytule konferencji pytanie odpowiadali przedstawiciele branży napojowej (Andrzej Gartner wiceprezes - Polska Federacja Producentów Żywności; Bartłomiej Morzycki dyrektor generalny - Związek Pracodawców Przemysłu Piwowarskiego w Polsce Browary Polskie; Dariusz Lizak prezes - Krajowa Izba Gospodarcza ,,Przemysł Rozlewniczy") oraz reprezentujący stronę społeczną Filip Piotrowski (ekspert ds. GOZ - UNEP/GRID-Warszawa).
System kaucyjny musi być efektywny środowiskowo, racjonalny ekonomicznie i przyjazny dla społeczeństwa.
Prelegenci podkreślali, że celem systemu jest zmniejszenie zanieczyszczenia środowiska oraz ponowne wykorzystanie odzyskanych opakowań. Wprowadzenie systemu kaucyjnego jest niezbędne do realizacji unijnych celów gospodarki obiegu zamkniętego opakowań po napojach i do wypełnienia obowiązków nałożonych na producentów napojów.
System kaucyjny wprowadziło już 16 państw UE – a więc większość. Polska będzie 17 krajem.
Wdrożenie systemu kaucyjnego wynika z unijnej dyrektywy SUP (Single Use Plastic) i wprowadzonych w związku z tym przepisów do systemu prawnego każdego z krajów członkowskich. Andrzej Gantner przypomniał, że 16 państw już taki system wprowadziło, a w kolejnych trwają prace nad wdrożeniem unijnego prawa w tym zakresie. Filip Piotrowski zaznaczył, że system kaucyjny sprawdził się w krajach sąsiadujących z Polską. W Estonii i Słowacji znacznie zmalało zaśmiecenie przy drogach i w parkach narodowych.
System kaucyjny to projekt ważny społecznie
Andrzej Gantner przypomniał, że system kaucyjny jest oczekiwany przez polskie społeczeństwo - badania IBRIS wykazały 91% poparcie.
System kaucyjny jest niezbędny do spełnienia unijnych wymogów w zakresie poziomów zbiórki opakowań i użycia surowców wtórnych (recyklatu) w nowych opakowaniach
Filip Piotrowski stwierdził, że dobrze skonstruowany system kaucyjny przyczyni się do znaczącego podniesienia poziomu zbiórki opakowań. Obecnie w Polsce zbierane selektywnie jest około 80% puszek, i 43% butelek plastikowych. Szacuje się, że przy zastosowaniu systemu kaucyjnego poziom zbiórki butelek plastikowych wzrósłby o 47%, a puszek o 9%, co - z korzyścią dla środowiska - poprawi dostępność dobrej jakości surowca do recyklingu i recyklatu:
„System jest nam potrzebny ze względów rynkowych, ale też środowiskowych, które leżą u podstaw tych zmian, o których teraz mówimy. (…) Niestety systemom zbiórki gminnej nie udało się osiągnąć takich poziomów zbiórki, które gwarantowałyby zbieranie opakowań po napojach na europejskim poziomie. Obecnie w Polsce 50% odpadów zbiera się nadal w worku na odpady mieszane, a tylko 43% PET (z 200 tys. ton rocznie) trafia do recyclingu i jest gdzieś potem przetwarzane”. (…) Tylko 20% zebranych PET trafia na zamkniecie obiegu. To wszystko w efekcie powoduje coraz większe zanieczyszczenie środowiska. „Tymczasem system kaucyjny daje nam 90% zbiórki, to jest ogromny przeskok, zwłaszcza w zakresie PET”.
Andrzej Gantner wskazał, że system pozwala na domknięcie obiegu opakowań po napojach i surowców w branży napojowej, przy spełnieniu założenia, że uzyskany recyklat wykorzystywany jest wyłącznie do produkcji nowych opakowań.
System kaucyjny korzystny dla budżetu
Dariusz Lizak zwrócił uwagę, że wdrożenie systemu kaucyjnego jest pozytywne dla polskiego budżetu i polskich podatników, gdyż stanowi narzędzie pozwalające na obniżenie płaconego co roku przez Polskę podatku od niepoddanego recyklingowi plastiku. W 2023 r. było to 2 mld zł, a w 2024 r. kwota może wzrosnąć do 2,4 mld zł.
Drugi największy system kaucyjny w Europie
Bartłomiej Morzycki powiedział, że polski system kaucyjny będzie drugim największym dotychczas w Europie. Dlatego tak istotne jest określenie jego ram prawnych w sposób zapewniający szczelność systemu, jego efektywność i powszechność.
Organizacje branży napojowej przedstawiły też swoje propozycje zmian w projekcie ustawy o systemie kaucyjnym (m.in.: półroczny okres przejściowy dla opakowań nieoznakowanych w systemie kaucyjnym; precyzyjne określenie prawa własności odpadów opakowaniowych; powołanie operatora (podmiotu reprezentującego) odpowiedzialnego za prowadzenie systemu; umożliwienie przeznaczenia kaucji za niezwrócone butelki szklane wielokrotnego użytku na zakup nowych butelek; utworzenie tzw. organizacji parasolowej).
